Rơm và Nghé: Những cuốn sách đã đọc

Rơm và Nghé: Những cuốn sách đã đọc

Những cuốn sách đã đọc

Có những quyển sách mua đã lâu nhưng vẫn chưa thể đọc hết được. Có những cuốn vừa mua xong lại bệt ở một quán café nào đó rồi tẩn bằng hết. Đọc nhanh cho đến trang cuối, khi gấp sách lại chợt thấy mình như hồi còn trẻ con, ước gì sách còn in thêm tập nữa.

Xưa, lúc còn học trò, mỗi lần về quê nhà ông ngoại là một lần ông kêu mất sách vì khi ra về kiểu gì tôi cũng xin được 1 cuốn và thêm một cuốn là bố mẹ tôi “thó trộm” của ông. Tủ sách của ông ngoại để ngay đầu giường, trong cái tủ gỗ mun đen trùi trủi, nhiều sách lắm, mà đủ thứ loại. Loại sách đập ngay vào mắt là bộ Tuyển tập Mác – Lênin (chả trách ông ngoại là đảng viên kỳ cựu), rồi đến mấy cuốn về Một số nghiên cứu về Đổi mới, Vài tham luận về Chủ nghĩa xã hội (đúng chất người làm công chức nhà nước). Hồi nhỏ, tôi luôn xếp mấy cuốn này vào nhóm Chính trị - xã hội. Bé tẹo, đọc xong chả hiểu gì?!

Mấy lần tôi cùng ông dọn lại mấy thứ trong cái sập, trên đó là bàn thờ gia tiên, cái sập có cái cửa be bé, chỉ bọn trẻ con mới chui vào được, ông thì chịu nên luôn nhờ tôi chui vào. Trong ánh đèn leo lét của chiếc đèn pin cũ kỹ, cơ man nào là sách, nào là Người lái đò sông đà, Vang bóng một thời, Chiếc lư đồng mắt cua, Tình chiến dịch. Nấp ở lớp sau cùng là toàn chuyện chưởng, nhiều lắm. Nào là Kim Dung, Cổ Long, Âu Cách Tiên, Ngoạ Long. Có cuốn, khi lôi ra, phủi phủi lớp bụi, ông lại mắng, “đọc cuốn này là công an xã bắt đó”. Hãi vãi chưởng?! Sau này còn có cuốn Ông cố vấn (tác giả Hữu Mai), bản in đầu tiên mà ông bảo là bản thảo nhà in, mấy ông bạn cuỗm được. Bản này được liệt vào nhóm “Cấm lưu hành” vì trong đó mô tả mấy cảnh mà thời nay văn chương, báo mạng mô tả ầm ầm gọi là sex sốc. Sau bố tôi có mua một bộ Ông cố vấn, xuất bản năm 1987, đến mấy đoạn có tí “cảnh nóng” ông lấy mực tàu tô đen thui, ông bảo làm thể kẻo “mày lại hư sớm”, giờ vẫn còn nằm trong tủ của ông. Xưa, đọc mấy sách này, đội dân quân tự về bổng dưng ập vào là … đi tù như chơi.

Nay ông mất rồi, sách cũng thất lạc hết. Nhà ở quê trước, mấy trận lũ, sách tan tác trôi theo dòng nước. Mấy lần mẹ cặm cụi phơi lại mấy cuốn đã bị ngập vào lớp bùn lầy sau lũ, mẹ ngồi lặng lẽ khóc. Tôi học được cái thú đọc sách của ông ngoại, ông đọc nhiều, nhiều cuốn toàn chữ tàu, chữ nôm, có cuốn Truyện kiều in bằng chữ nôm, trông rõ cũ, ông bảo bản này in mộc bản, mấy ông kháng chiến hồi Việt Bắc tặng nhau. Hồi ông mất, cậu cả kiên quyết đốt theo vì ông nhắc trước khi chết thì mang theo cho ông. Con cháu trong nhà nhìn đám lửa bùng bùng phừng phực cháy cùng với vàng mã, đồ dùng cũ, bổng oà khóc rõ to. Tôi không khóc, chỉ tiếc là mình chưa một lần đọc được cuốn sách này. Đến giờ, trình chữ hán của tôi cũng chỉ đạt mức vỡ lòng tổ tôm “vạn vuông, văn chéo, sách loằng ngoằng” như hồi sinh viên mấy thằng bạn chỉ cách chơi chắn. Một cuốn Kiều thất truyền.

Hồi học phổ thông, trường ở quê, sách muốn đọc phải đi mượn hoặc đi thuê. Thuê thì đi đến phố huyện mới có nhưng phần lớn là đến để đọc cọp. Cái thú đọc cọp giờ vẫn ăn sâu vào trí tôi, có lần, qua Tràng Tiền, ghé Nguyễn Xí, đọc cọp được gần hết cuốn Sài Gòn, chuyện đời của phố của Phạm Công Luận. Đọc xong, ngẩn ngơ móc túi trả tiền mua sách.

Giờ, sắp già rồi, thằng con mới nhú lớp 2, bảnh mắt đã ôm Doreamon và Bảy viên ngọc rồng. Chả biết dở hay xấu nữa.

Người ta bảo, trong sách có thần. Có những cuốn sách đọc xong lại thay đổi cả đời người. Có thế chăng, bọn nhóc lại ham đọc sách hơn người lớn?!

Nồng nàn hương bưởi

Năm nay, tết muộn vì năm ngọ có tháng nhuận nên đến gần hết tháng hai lịch dương mới vào tết. Đang đầu xuân vậy mà đã hanh hao nắng vàng, thoảng thoảng mùi nắng của mùa hạ. Cứ độ lập xuân, hoa bưởi đã bắt đầu chớm nụ, đến tiết vũ thuỷ thì bung nụ, đến dịp kinh trập thì cho hoa. Hương bưởi, cứ thoang thoảng như vị của tết, chẳng thể định hình vị sắc của hương, có người bảo đó là vị ngọt, có ai đó là vị thơm mát.

Xưa, thời khó khăn, không sặc nồng mùi dầu gội bằng hoá chất như bây giờ, các bà, các mẹ, các chị cứ chờ đến tháng ba là gom hoa bưởi để nấu nước gội đầu. Chẳng có thằng con trai nào mà không nhớ hương tóc mùi hoa bưởi của mẹ, cái mùi của bươn chải sống, chắt chiu lo, đẫm đầy thuỷ chung và hy sinh vất vả. Có phải chăng, xưa, nam nữ yêu nhau, nhiều gã đàn ông đã vội vàng làm bài thất ngôn bát cú thơ về mùi tóc rồi vộng vàng lao vào cơn lốc hôn nhân. Nhiều gã đã yêu nồng nàn đến phút lâm chung vẫn ôm khư khư nhúm tóc thề ngày xưa mà người đàn bà đã trao gửi. Phải thế chăng mà xưa, thời khốn khó bao cấp, tóc các bà các mẹ cứ xanh đẫm mùi chung thuỷ. Nay, tụi teen teen, gái nũng sịch chớm tứ ngũ niên cũng đã nháo nhác tóc cụt ngủn, tuần tuần tháng tháng lại lao vào hàng gội đầu để sục đầy mùi hoá chất lên tóc. Chả trách, mấy gã chồng ngày nay không còn âu yếu hương tóc vợ. Nhiều người bảo mũi đàn bà thính lắm, mùi lạ biết ngay vì mấy lão hay đi những quán hàng có chữ ôm thương bị nhúng sũng người mùi nước hoa rẻ tiền, mùi dầu gội đẫm hoá chất của mấy em cave móng đỏ.

Mái tóc con người, để làm đẹp nó, nhiều hãng sản xuất đã dùng những từ như chăm sóc, nuôi dưỡng tóc, bổ sung chất dinh dưỡng cho tóc,…. Xạo hết biết. Tóc người chỉ là đống sừng chết li ti nhú ra từ da đầu. Bộ phận tóc từ khi sinh ra đến khi rụng đi không còn mang lõi sống. Nếu muốn làm đẹp cho tóc, chỉ còn cách nuôi dưỡng da đầu.

Xưa, nước bồ kết, hoa bưởi, hương nhu, lá sả, … là những loại có tinh dầu. Đã là tinh dầu thì dễ ngấm vào da đầu và kích thích khí huyết lưu thông. Xưa, tóc bà sao đẹp đến lạ, tóc mẹ sao thơm quá thể.

Giờ, nhìn vợ và mấy chị em xài toàn dầu gội đóng chai lọ, nản hết biết. Tụi họ luôn mồn bảo “ước gì được gội đầu bằng nước hoa bưởi bồ kết”. Cái ước của họ, không thanh cao trinh bạch thì cũng mơ màng nhuốm màu thanh sạch tỷ như hoa hậu thi hỏi đáp trả lời sở thích là đọc sách, ước mơ là đi du lịch, thói quen là làm từ thiện . Hỡi ôi, cái ước đó giờ chỉ còn huyễn hoặc trong cổ tích.

Tai nạn giao thông: 9.000 người chết/năm

Thống kê cho thấy, số người chết vì tai nạn giao thông ở VN còn cao hơn số người chết ở các nước hiện đang có chiến tranh. Có đến 9.000 người ra đi vì vấn nạn này. Luận số đơn giản: 9.000 chia cho 365 ngày/năm = 24 mạng/ngày => 1 mạng/giờ.

Đó là con số kinh khiếp.

Nếu giả dụ, người việt mình không thèm đẻ thêm nữa, với 90 triệu người hiện có, sau 27 năm nữa, dân việt có thể hết vì tai nạn giao thông.

Tờ lịch cuối năm

Mấy năm nay, Bố tôi có thói quen giữ lại những quyển lịch block cũ, ông không xé tờ lịch như bao người khác mà lại dùng một chiếc kẹp tre để kẹp những tờ lịch đã qua. Mỗi năm qua đi, số lốc lịch cứ dày thêm. Tôi cứ đếm mãi số lịch đó, mỗi lốc lịch cao thêm là tuổi già của bố lại nhiều thêm, những vết nhăn trên bàn tay chai sạn đã nên đường rõ nét.

Tờ lịch cũ, với tôi, là những hoài niệm xưa cũ về thủa bé thơ, thủa của những cánh đồng, vạt núi, của những đám cỏ ngoài đê, của tiếng ọ ẹ khi bê con gọi mẹ về nhà. Mỗi ngày qua đi, những tờ lịch lại rơi xuống, nhẹ tênh như tuổi thơ đi qua cuộc đời của mỗi con người. Cứ độ cuối năm dương lịch, mẹ tôi lại nhìn tờ lịch ngày 31 như một định mệnh nào đó đang thôi thúc mẹ, đó là những lo toan ùa về, lại những sách vở mới cho kỳ học mới, lại những áo quần mới cho con để vui vầy ngày tết sắp đến, lại gạo nếp, lá chuối cuộn dong. Mẹ cứ lo nghĩ, lại xoa đầu tôi rồi tự bà lẩm nhẩm một mình “lại thêm tuổi mới rồi, lớn nhanh còn giúp mẹ”

Tôi đã đọc đâu đó, những nhân viên văn phòng ở New York, Mỹ, có thói quen, cứ đến ngày cuối cùng của năm, vào cuối ngày làm việc, họ lại xé tờ lịch cuối cùng, đứng trên những toà nhà cao tầng bên Times Square rồi tung qua cửa sổ. Những tờ lịch bay bay, chao nghiêng trong gió mang theo những ước vọng cuộc đời của họ. Những ngày tôi đi biển, mỗi tờ lịch được xé đi, tôi lên boong và đứng trước gió, hoà lẫn với sóng tờ lịch mỏng manh cùng lời cầu nguyện cho chuyến đi được đến nơi. Nhiều đêm gặp lốc biển, tôi cứ ôm khư khư tờ lịch nhét chặt trong túi nilon để nếu có lỡ mình bị ngập chìm trong đại dương mênh mông, một chiếc tàu hàng nào đó có thể vớt được, người ta sẽ biết mình chết vào ngày nào. Mà lạ, thằng châu á nào như tôi cũng nghĩ thế. Vậy nên, trên khoang của tàu biển, nhiều lốc lịc như là báu vật của từng người. Có những chuyến đi, khi trở về, tôi nhìn thấy một tờ lịch dưới gối của mẹ, hỏi mẹ thì mới biết rằng, đó là ngày con gọi điện về báo tàu đã rời một bến cảng nào đó để bắt đầu chuyến hải hành trở về. Vì những chuyến đi biển là bao rình rập trắc trở nên tôi ít khi báo ngày về đến nhà, chỉ có mẹ, khắc khoải chờ con, đêm cứ phập phồng lắng nghe tiếng biển. Bà không đi biển bao giờ nhưng mỗi lần biển động, bà lại nhẩm nhẩm, biển hôm nay động quá, tàu bè lại khổ. Chỉ có tôi, tuổi trẻ lang thang khắp chốn, vẫn ra đi rồi trở về. Dọc cả những chuyến đi, tôi chẳng nhớ gì, chỉ hoang hoải nhớ mẹ. Một ai đó đã từng nói với tôi rằng, cuộc đời mình, chả có cái gì là của riêng mình, chỉ có cha mẹ là riêng mình tôi.

Xưa, lịch còn in những câu danh ngôn, những khổ thơ đọc xong một lần là tưởng như nhớ mãi. Có những tờ lịch in các khí, tiết hàng năm. Xưa, mẹ xé tờ lịch có tiết Đại hàn lại ngắm mấy con lợn trong chuồng, đó là cả gia tài của mẹ để chuẩn bị đón tết. Có năm, lập xuân sớm trước tết, cây hoa đào đã chớm nở. Mẹ cười, nụ cười rạng mới trước một xuân mới về. Quê, tiết đại hàn lạnh buốt nhưng lại phải xuống đồng làm cỏ cho mấy sào ruộng. Gió rét căm cứ phần phật tấm áo mưa, người làm nông cứ cúi mặt xuống mặt ruộng, sục tay vào lớp bùn. Những lọn lúa non mới tách lá mơn mở xanh như một hy vọng cho vụ đông xuân năm tới có nhiều thóc gạo.

Tờ lịch cuối năm, hay gợi nhớ về những điều xưa cũ. Nay, mấy ai còn đủ thời gian và hao hức để đón chờ ngày xé tờ lịch cuối cùng. Mấy ai còn ngẩn ngơ trước ngày bắt đầu năm mới, để tiếc nuối những điều đã qua trong năm cũ. Ngày cuối cùng của năm, cứ lặng lẽ trôi qua như đời người trước cuồng quay của cuộc sống. Một năm đi qua, mang đi cả những ký ức vụn vặt của đời người, lại một lốc lịch mới được treo lên với bao ước vọng và ngổn ngang những vấn vương. Tôi chẳng thể nhớ nỗi những tờ lịch mà tôi đã xé đi, chỉ nhớ có mỗi một tờ, tờ lịch đó giờ yên lặng trên bàn thờ ở quê, ngày đó, một ngày sau rằm trung thu, ngày của trăng tròn, ngày của một chớm nắng sớm. Ngày mẹ tôi mất, mẹ đi về cuối con đường của cuộc đời. Đi mãi, đi về cõi mà ai cũng phải đến, chỉ còn lại mình tôi, lay lắt nhớ mẹ, nhớ hơi ấm từ khói bên lam chiều của những ngày cơ cực ấu thơ, nhớ hương bưởi trên tóc mẹ, nhớ hương nắng chói chang trên những tấm chăn phơi nắng cuối thu.

Tết về, là thăm thẳm nổi buồn nơi phố thị, là mêng mang nhớ những hương tết quê nhà. Tết quê tôi, triền cát vẫn ánh trắng cồn cào, rặng phi lao cằn cỗi vẫn âm thầm hát theo tiếng sóng biển. Chỉ có tôi, man mác buồn, trống tênh vì vắng mẹ

Mẹ tôi, mang tên một loài hoa

Mới đó, đã rộn ràng sắc hoa ngày tết. Hà Nội mấy ngày nay, lạnh buốt, mưa phùn thâm u qua những con phố. Năm nay nhuận, tết muộn nên hoa vội thắm hồng trước tết. Mấy hàng hoa bán dạo đã chở đầy xem lang thang khắp các con phố mang hơi tết trở về.

Xưa, mà cũng chẳng phải xưa lắm, có hơn ba năm trước thôi, mẹ vẫn đi chợ sớm để chọn được cành hoa đẹp nhất. Mẹ ngắm, mọi muộn phiền âu lo như vợi đi nhiều. Ngày bé, tôi hay hỏi, tại sao mẹ thích hoa này? Mẹ cười, nụ cười bao dung và nhẫn nại. Mẹ xoa bàn tay chai sạn lên đầu tôi rồi bảo, hoa này mang tên mẹ.

Quê tôi, dân miền trung sống với nắng gió, hoa mai cũng chẳng thể đượm sắc vàng như phương nam, hoa đào cũng chẳng thắm như miền bắc. Chỉ là cánh hoa phớt hồng, điểm trắng. Xưa, nhà ai cũng có một gốc to ngay trước nhà, mỗi năm, cứ đến gần tết, hoa lại bung nở như kiêu hãnh với giá rét cuối đông. Gốc cây và những cành sù sì, thâm nhám đến vậy, nhưng, cứ cuối đông gần qua, xuân ngấp nghé bên thềm, hoa lại mầm nhú, bung nụ khoe sắc trong màn giăng mắc mưa.

Nhiều lần, tôi đã xuyên dãy Trường Sơn, dọc con đường mòn xưa kia, cả bạt ngàn sắc hồng như mở hội, cả vạt núi là cả mùa xuân vời vợi. Có thằng tôi, chợt nhớ nhà, nhớ mẹ. Lũ chúng tôi, những thằng trai dầm dề với núi, với rừng, với mênh mông đại dương, vẫn còn chút vương vấn quê nhà, chợt thấy bé nhỏ trước sắc hoa của mùa xuân. Trong tôi, loài hoa mang tên của mẹ, vẫn cứ mãi là phớt hồng, điểm trắng.