Rặt rặt trong phố

Đi làm về chơi cùng hai cu con ở sân trường, nhìn cu em lon ton chạy theo mấy con chim rặt rặt chợt thấy lại tuổi thơ của mình. Ngày nhỏ, nhà ở khu lâm trường nên cây cối um tùm, nhiều dãy nhà làm việc và nhà tập thể san sát. Lũ chim rặt rặt(*) thường hay về làm tổ trên mái nhà, những góc trên chóp mái thường được chúng thích làm tổ, các khe hở giữa rui mèn chi chít tổ chim. Một thời, tụi trẻ con trong khu tập thể hay leo trèo tìm bắt chim non về nuôi. Tụi chim non nuôi khoảng được 2 tháng là tập bay, tụi trẻ con gọi là ra ràng. Chim non háu ăn, từ cơm nguội cho đến châu chấu, từ nhộng ong cho đến khoai sắn. Nhiều hôm mưa gió, lũ chim non rơi xuống nằm lăn lóc bên vũng nước đọng, tụi trẻ con lại tìm cách đưa chúng về tổ.

Rặt rặt, lũ chim chỉ thích sống gần vùng đô thị, chúng ít khi làm tổ trên cây. Ngày ngày chúng sà xuống sân kiếm ăn, chúng chẳng sợ cả chó mèo. Nhiều nhà nuôi mèo để đuổi chim vì chim hay ăn kê phơi giữa sân, nhiều đứa trẻ lên ba lên bốn cứ lon ton chạy đuổi theo lũ chim. Cũng lạ, lũ chim dạn dĩ chẳng sợ trẻ con, vút cái là bay cách một đoạn khoảng 5 mét, lại nhảy nhót chờ tụi trẻ đến. Mà vui, lũ trẻ con nuôi chim lớn biết bay rồi lại thả chúng đi, nhiều con cứ quẩn quanh gần nhà để chơi với người. Ấu thơ, tụi mình ngây thơ đến nỗi đếm rặt rặt đậu trên mái nhà con nào là của mình, thế mà lũ trẻ chẳng bao giờ dành nhau vì mấy con chim trời.

Mình ở Hà Nội, gần nhà trẻ trường học của con, may mà nhà trường có nhiều cây xanh, nhiều gốc xà cừ to hơn cả vòng tay người ôm. Lũ rặt rặt thường sà xuống sân kiếm ăn từ đồ ăn của tụi trẻ con rơi vãi trên sân trường. Mỗi sớm mai, chúng chí choé, chích chích vang cả sân trường. Mấy người bảo vệ bảo, chả cần có đồng hồ báo thức cũng biết trời sáng. Lũ chim đến sớm lắm, ríu rít cả ban mai cho đến chiều muộn.

Mấy hôm rồi, chợt thấy có mấy người đặt bẫy chim rặt rặt. Một chú chim mồi đặt trong lồng để dụ lũ rặt rặt đến. Mình thấy, hỏi bẫy chim làm gì, người ta bảo để nhắm rượu. Ôi chao, những người hàng xóm của lũ chim chẳng thể nào hiểu nổi?! Mấy ngày đầu còn bẫy được vài con nhưng cả tuần nay chẳng có con nào bén mảng tới cái lồng có con chim mồi. Mấy lão còn bảo lũ chim ở đây khôn thật?! Con người, khi mà đồng loại gặp nạn ở một nơi nào đó người ta còn thông báo cho nhau để cẩn thận mà tránh đi huống chi lũ chim trời, sống với tự nhiên chúng trở nên nhạy cảm với con người. Hình như chúng chỉ tin lũ trẻ con, còn người lớn, miếng ăn đã cướp mất của người lớn sự tự do và bình yên.

Thành phố, san sát mái tôn, ngõ đi chật hẹp, suốt ngày tiếng động cơ rầm rập lao trên phố. Người ở nhà may ra còn có thể nghe thấy tiếng chim hót chứ đi đường thì chịu. Người ta lao đi, vội vàng, căng thẳng chẳng còn thời gian để lắng tai nghe một tiếng hót của tự nhiên, tiếng ríu rít của tuổi ấu thơ một thời. Đôi lúc, người ta lao đi vội vã chỉ để đến góc hồ Hale nghe tiếng chim hót. Chơi chim, người là làm cho chim cái lồng thật đẹp rồi nhốt chúng vào, tập cho nó hót, nó kêu rồi đem đi thi thố với nhau. Tiếng hót của lũ chim bị cầm tù thì làm sao mà hay được. Chim trời, đồng nghĩa với cánh bay tự do, tiếng hót vút bay giữa không gian rì rào gió và nắng. Ai đã từng mắc võng nằm dưới bóng cây giữa trưa hè để nghe tiếng chim non chờ chim mẹ mớm mồi thì may ra mới hiểu được tiếng của tự nhiên.

Nhà phố, may mắn thay lại ở gần khoảng không gian xanh của trường học, ngày ngày cùng con chơi đạp xe, đá bóng ở sân trường. Mà lạ, vì tiền, mảnh sân trường phía sau cũng đã cho thuê làm sân chơi cầu lông, tenis hết cả, mấy ông bà to béo cứ hùng hục quật trái banh quả cầu cho đến rã mồ hôi, nhiều khi, lại mắng chửi nhau chí choé át cả tiếng chim. Mấy con chin rặt rặt thi thoảng sà xuống nhặt mấy mẫu vụ bánh mì là bị xua đuổi vì người ta sợ rằng, lũ chim mang mầm bệnh virus cúm.

Người lớn, bị hãm trong một không gian chật chội của phố thị lại bỗng thèm một mảnh vườn xanh mướt, thích tán cây vòm lá trong sân và mở ra hội thi chim hót. Vậy nhưng, cứ có khoảng trống nào đó có thể tận dụng được, người ta lại tụ tập vui chơi, ồn ào và bàn những chuyện thị phi của cuộc đời. Thể thao rồi cũng chỉ để rèn luyện thể lực, đảm bảo sức khoẻ nhưng người ta chẳng bao giờ nghĩ rằng phải tạo nên một không gian đảm bảo sức khoẻ cho tinh thần trước.

Tôi may mắn, tự nhận là vậy, được lớn lên giữa miền quê miền trung đầy nắng và cát. Để dựng nên được mảnh vườn xanh hay đám rau để sống, người quê tôi đã oằn mình với hầm hập gió lào, chắt chiu từng giọt nước để tưới cây. Quê tôi, hình như người quê ít chơi chim. Tôi thấy bố có nuôi chim, hỏi sao bố nuôi làm gì cho vất vả, ông bảo, “nuôi vài con để nó hót, một thời gian sau là lũ rặt rặt lại về đầy vườn thôi. Nuôi rồi thả, để chúng được tự do với đồng loại, để vút bay tiếng hót trong sớm ban mai”

Quê miền trung, dựng được mảnh vườn là cả một đời chắt chiu. Tôi ở thành phố, đô hội với ánh đèn màu, với náo nhiệt xe cộ, với cả những thị phi đời người nhưng vẫn mơ về mảnh vườn xưa xanh thắm. Thắm thiết với đất, với cây, ngày ngày tôi kiếm được niềm vui bé nhỏ với luống rau xanh. Vợ tôi bảo, “anh đúng là nông dân thứ thiệt”. Ơ hay, tôi lớn lên từ ruộng vườn quê nhà cơ mà. Tụi nhỏ học được nhiều điều từ cây lá, sâu rầy. Lớn lên, mong chúng hiểu được nỗi vất vả của người nông dân, của người chăm bón trồng cây. Hôm rồi, đang cặm cụi bắt sâu cho mấy cây cà chua, một chú chim sâu lích chích nhảy nhót bên cạnh, cu Rơm nhìn thấy rồi nói, “chim sâu khôn lắm bố ơi, nó chờ bố bắt sâu rồi chén no nê”. Đúng là trẻ con, ấu thơ ngày xưa chắc tôi cũng vậy. Nói như Steve Jobs “Hãy luôn khát khao, Hãy cứ dại khờ”. Luôn khát khao với cuộc đời của mình và dại khờ với tụi trẻ con. Cuộc sống, chỉ có thể vui khi chơi với tuổi ấu thơ.

* Rặt rặt thuộc bộ chim sẻ, nhiều vùng gọi là sẻ ngô; miền trung thường gọi là chim rặt rặt