Nước mắt mệ ngoại

Tôi vội vã trở về miền quê yêu dấu nơi có dòng tộc, họ hàng thân thích nội ngoại. Chuyến đi về quê nội cùng bố vợ mang lại cảm giác miên man khi chợt nhận ra, trong khoảng khắc chờ đón tết, ai cũng tất bật, lo toan nhưng việc quan trọng nhất vẫn là lễ tảo mộ. Quê tôi, cứ đến ngày tiễn ông táo lên trời là con cháu lại tụ tập đông đủ để xủi mả. Mồ mả, nhà thờ họ được quét dọn sạch sẽ để tưởng nhớ công ơn sinh thành của các bậc tiền nhân.

Trở về quê ngoại sau gần 4 năm chưa về, mệ ngoại đã 90 tuổi, vẫn nhớ đứa cháu ở xa thích món cá kho niêu đất, mệ bảo “Mi về răng không nói trước để mệ nấu”. Tuổi thơ tôi gắn liền với niêu cá kho của mệ. Cái thời nghèo khó vẫn đeo đẳng trong những giấc mơ của tôi. Hình ảnh vẫn còn trong tâm trí của tôi là bóng dáng mệ xách chiếc làn đi chợ về, tất tảo và vội vàng. Mệ lúc nào cũng vậy, lo cho chồng, cho cháu trước khi lo cho mình.

Tôi về, mệ khóc, những giọt nước mắt cạn khô từ khóe mắt, lăn dài trên gò má nhăn nheo, cằn khô của thời gian. Mệ bảo “Mẹ bây mất rồi, bố con bây xoay xở răng được, mệ mần mấy món đây rồi, bây đem vô mà ăn tết”.

Ngày mẹ còn sống, năm nào mẹ cũng về quê dịp gần tết. Bà là con gái cả nên lo toan cho ông, mệ luôn có một cái tết đầy đủ. Mỗi lần về, mẹ lại dắt chúng tôi đi thăm họ hàng, thắp hương cho mộ tổ, nhà thờ họ. Mẹ như thuộc lòng các con ngõ, đường ruộng.

Mệ ngoại bây giờ không phải là mẹ đẻ của mẹ tôi nhưng mệ đã nuôi mẹ tôi lớn khôn từ những đám ruộng, những luống khoai, vườn rau, từ làn khói bếp ban chiều, từ tiếng ì oạp nước lên của sông Gianh. Ngày dì tôi mất, mệ đớn đau nhìn số phận của con gái. Ngày mẹ tôi mất, mệ gục đầu bên bàn thờ tổ tiên khấn lạy vong linh bề trên xin được đi thay con gái. Có nổi đau nào tột cùng hơn nổi đau của người tóc bạc đưa tiễn người tóc xanh.

Gặp lại mệ ngoại, tôi chợt thoáng thấy bóng dáng mẹ tất tảo chợ về, khói bếp lại nhẹ nhàng luồn qua mái tranh vấn vương trên mái nhà.

Quê ngoại đó, mệ đây nhưng khói bếp đã nhạt nhòa. Mệ còn là còn cả miền quê ngoại trong tôi, còn cả tình yêu thương và man mác buồn tiếng bìm bịp kêu ngoài bờ sông đầy gió.